Bilecikli Halkbilim Araştırmacısı Altan Artun tarafından 3.5 yılda hazırlanan “Osmanlı Kuruluş Mitosu ve Bilecik Kent Belleği” adlı kitap yayımlandı.

Geçtiğimiz günlerde şehrimizin kültürel mirası ve belleği açısından dikkat çekici bir kitap yayımlandı. Bilecikli Halkbilim Araştırmacısı Altan Artun tarafından hazırlanan “Osmanlı Kuruluş Mitosu ve Bilecik Kent Belleği” adlı kitap Bilecik’in kültürel mirası ve belleği açısından oldukça önemli bir çalışma olarak öne çıkmakta. Bu çalışma Bilecik’in kültürel mirası ve belleğine dairkonusunun uzmanı tarafından hazırlanmış ilk çalışma olduğu kadar Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna mitolojik, mitotarihsel ve halkbilimsel bir bakış açısıyla yaklaşması bakımından da hayli dikkat çekici. Bunun sebebi ise bu zamana kadar Osmanlı denildiğinde daha çok tarih dalının ön planda olması. Ancak bu çalışma bizzat Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarına ve Bilecik’e farklı bir bakış açısıyla yaklaşmasıyla alanında özgün bir nitelik sergileyerek öne çıkıyor.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde 2018 yılında yüksek lisans eğitimine başlayan Altan Artun, geçtiğimiz Ocak ayında Dr. Öğr. Üyesi Erol Gülüm ve Dr. Öğr. Üyesi Serdar Şimşek danışmanlığında hazırladığı “Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Mitosunun Bilecik Kent Kültüründeki Yansımaları” adlı tezle uzman olmaya hak kazanmıştı. Kendisiyle yaptığımız görüşmede Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde okuduğu zamanlarda ve hatta çocukluğundan beri Bilecik’e dair bir çalışma hazırlamayı istediğini belirten Altan Artun, bu fırsatı Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesinde ve buradaki danışmalarının da direktifleriyle yerine getirebildiği için memnuniyetlerini dile getirdi. Anadolu Üniversitesi Kültürel Miras ve Turizm bölümü mezunu da olan ve ayrıca doktora eğitimini Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi bölümünde sürdüren Altan Artun şehrimiz adına bir tez, bir bilimsel kitap yayımlamasının yanı sıra Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından “geleneksel ekolojik bilginin kayıt altına alınması” adına yürütülen Nuh’un Gemisi adlı projenin Bilecik ayağında da halkbilim araştırmacısı olarak yer aldı.
Yazmış olduğu kitapta “Bir Osmanlı tarihi olduğu gibi bir Osmanlı kuruluş mitosu da vardır, bu mitos oldukça değerlidir ve bu mitosun coğrafyası Bileciktir, ancak Bilecik kültürel miras yönetimi anlamında bir kriz yaşamaktadır” savında bulunan Altan Artun’un çalışması Bilecik’in kültürel mirasının yönetimi anlamında da faydalı eleştiriler barındırıyor ve 2018-2019 yılında Bilecik’in eski Valisi Bilal Şentürk ve paydaşları tarafından başlatılan Bilecik’in kültürel mirası çalışmalarına da bir gönderme yapıyor.  Sözü edilen çalışmada “Kültürel miras yönetimianlamında bir kriz yaşayan Bilecik’in de kendi tarihsel ve kültürelkökenlerine dair bir anlatıya ihtiyacı vardır. Nitekim Bilecik’in kültürelmirası üzerine paydaşlarıyla birlikte öncü çalışmaları başlatan eskiBilecik Valisi Bilal Şentürk de ‘kültürel mirasın, mekanlarla bağınıkurarak somutlaştırılmış hikaye ve senaryolar oluşturabilmek içinBileciklilere’ böyle bir çağrıda bulunmuştur. Ancak bu konuda herhangi bir gelişme yaşanmamıştır.” ifadesinde bulunan Altan Artun’un çalışması söz konusu boşluğu Osmanlı-Bilecik ilişkisine dair Türk mitolojisinden başlayan ve Osman Gazi’nin vefatına kadar olan süreci kapsayan bir anlatıyla dolduruyor. Çalışmasında Osmanlıların Kayılar ile olan ilişkisine geniş yer ayıran Altan Artun, Türklerin bilinen ilk sözlüğü olarak kabul edilen Divan-ı Lügatit Türk’ten, Oğuznamelerden ve birçok Osmanlı kroniğinden bilgiler aktarmakla kalmıyor, “Bir Osmanlıtarihi olduğu gibi bir Osmanlı kuruluş mitosu da varsa bu mitos neyle vekimle alakalıdır? Bu mitosun kaynakları nelerdir? Tarih ve kültüretkileşimli Osmanlı mitosunun Türk kültürel belleğinde depolanmışimgeleri nelerdir ve bu imgeler tarihi-kültürel anlamda başka hangiimgelerle etkileşim halindedir? Bu mitosun ve Türk kültürel belleğindeyer alan imgelerinin Bilecik’te yaratmış olduğu etki ve yansımalarnelerdir?” sorularına da cevaplar veriyor. Çalışmasında Osman Gazi’nin kim olduğu, nasıl bir görüntüsü olduğu ve Şeyh Edebali’nin gerçek adının ne olduğu, nereli olduğu ve kızının elimizde bulunan tek tasvirine de yer veren Altan Artun, “Bilecik’in kendisi kendi kültürel mirası için yaratıcı çalışmalar gerçekleştirecek gençleri içerisinde barındırıyor, ancak bu gençlere fırsatlar sunulmalıdır.” şeklinde bir açıklamada da bulunuyor.
Bahsi edilen kitabın arka kapağında verilen bilgi şöyle: “Anadolu’nun kuzeybatısında küçük bir uç beyliği iken üç kıtayahükmeden büyük bir imparatorluk haline gelmeyi başarabilmiş olanOsmanlı Devleti Türk kültürel belleğinde derin izler bırakmıştır. Bubellekte, Osmanlı Devleti’nin kuruluş coğrafyası Bilecik/Söğüt olarakyer almaktadır. Bilecik, bilhassa bu devletin kuruluşunda etkili olmuş -sadece tarihi değil, aynı zamanda kültürel boyutları da olan- şahsiyet veolayların hatırlanmasında ön plana çıkan bir kültürel miras ve bellekmekânıdır. Ancak bu devlet ve onun kuruluş coğrafyası, bu zamana dekdaha çok “tarihsel gerçeklik” boyutlarıyla ele alınmış ve bu devlethakkında bilgiler veren tarihî eserlerdeki mitik bilgiler daha ziyade“masal” veya “uydurma” olarak nitelendirilmiş, dolayısıyla bir bakımahak ettiği değeri görememiştir. Meselenin göz ardı edilen veya dışlananbu boyutunun Türk kültürel mirası ve belleği açısından ne derece önemarz eden bir nitelikte oluşu hakkıyla fark edilememiştir.Dolayısıyla bu çalışma, “kuruluşun ve kurtuluşun şehri”sloganıyla tanıtılmaya çalışılan Bilecik’in Osmanlı ile olan tarihî vekültürel ilişkisi adına hazırlanmış mitotarihsel bir kültürel bellek veimge araştırmasıdır. Bu çalışmada Türk kültürel belleğinin yazılıçıktıları olan bazı Osmanlı kroniklerine nüfuz edilerek tarih ve kültüretkileşimiyle oluşma imkânı bulmuş “Osmanlı Kuruluş Mitosu”nunsahip olduğu kültürel bellek imgeleri anlatılmaya ve gösterilmeyeçalışılmıştır. Ancak bu çalışmada temelde tarihsel gerçekliği ortayakoymak gibi bir amaç güdülmemiştir. Daha geniş bir ifadeyle Osmanlıkroniklerindeki kültür ve tarih etkileşimiyle oluşma imkânı bulmuşmitos ve bu mitosun Bilecik kent kültürüne olan etkilerine dair eleştirelaçıklamalar yapılmıştır.”