Marmara depreminden sonra ev alacakların ilk kriteri olan depreme dayanıklılık, son yıllarda unutulmuştu. 6 Şubat ve sonrasında meydana gelen depremlere kadar... Şimdi 'Bina depreme karşı güvenli mi?' sorusu yine ilk sırada ve bu kez herkes risk tespitine koşuyor. Peki, ev alırken veya kiralarken depreme dayanıklılığı anlayabilmek için dikkat edilmesi gerekenler neler?
Kahramanmaraş merkezli depremler, ülkemizde yapı stokunun sağlamlığını yeniden gündeme taşıdı. Deprem kuşağı üzerindeki Türkiye’de bir kez daha depremin değil binanın öldürdüğü gerçeğiyle karşı karşıya kalındı.
1999 depreminden sonra ev satın alacaklar için aranan kriterlerin başında gelen depreme dayanıklılık, son yıllarda eskisine göre daha az sorgulanır olmuştu. Ancak 6 Şubat ve sonrasında meydana gelen depremler “Binamız depreme karşı güvenli mi?” sorusunu yeniden ilk sıraya taşıdı. Risk tespiti yapan firmalara başvurularda büyük yoğunluk var. Vatandaşlar deprem korkusuyla risk tespitine koşuyor.
Dayanıklılık sorgulanmıyor
Ancak, bu gibi araştırmaların ev almadan ya da kiralamadan önce yapılmasında çok daha büyük fayda var. Uzmanlar, konut alırken deprem güvenliğinin sorgulanması gerektiğinin altını çizerek, şu uyarıları yapıyor: “İnsanlar, buzdolabı, çamaşır makinesi satın alırken; makinenin harcadığı enerjiyi ve enerji sınıfını sorgularken, otomobilin tükettiği yakıttan yol tutuşuna kadar sorgulama yaparken; başını soktuğu evin başta deprem olmak üzere yangın, sel ve diğer doğal afetlere karşı dayanıklılığını sorgulamıyor. Konut alıcısı güvenli yapı ile ilgili sorgulamayı bilinç eksikliğinden dolayı atlıyor.”
İlk bakılacaklar arasında
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD), ev alırken ve kiralarken dikkat edilmesi gerekenleri sıraladığı rehberinde, “AFAD, ev alma ve kiralama sürecinde evin büyüklüğü, manzarası, konumu gibi özelliklerin yanında yapı güvenliğini de araştırmaları için vatandaşlara çağrı yapıyor” deniliyor. Bu kapsamda, ilk bakılacaklar arasında ruhsat, binada sonradan değişiklik yapılıp yapılmadığı ve çevredeki yapılar geliyor.
Ruhsatları tamam mı?
İşte hem AFAD’ın hem de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayımladığı kriterlere göre ev sahibi ve kiracının dikkat etmesi gerekenler şöyle:
Bir ev alırken sorgulanması gereken ilk konu ruhsat. Binanın yapı ruhsatına sahip olması, bulunduğu alanın depremselliği ve zemin özellikleri dikkate alınarak mevzuatlara uygun hazırlanmış projelerinin olduğunu gösteriyor. Ayrıca projesine uygunluğu denetlenerek tamamlanmış binalara yapı kullanma izin belgesi (iskan) belediyelerce veriliyor. Bu belgenin bulunması, binanın denetim altında projesine uygun olarak inşa edildiği ve afetlerde hayati önem arz eden (yangın tesisat raporu ve sığınak raporu gibi) hususların da mevzuatlara uygun olarak yerine getirildiğinin göstergesi.
Çevrede kaçak yapılar var mı?
Binanızın arka, ön ve yan cephesinde bulunan kaçak yapılar, özellikle depremlerde hasar görme ihtimali yüksek olduğu için, binanızın da zarar görmesine sebep olabilir.
Projeye uygun mu?
Öncelikle binanın projesine uygun yapılıp yapılmadığını kontrol etmelisiniz. Konutun bağlı olduğu belediyeden binanın projesine ulaşabilirsiniz. Ayrıca binanın Deprem Yönetmeliği’ne uygunluğu da kontrol edilmeli. 1999 öncesi binalar, bu yönetmelik olmadan inşa edilmişti.
Binada sonradan değışiklik yapılmış mı?
İnşasından sonra binanın taşıyıcı sistemini olumsuz yönde etkileyebilecek yapısal değişiklik yapılıp yapılmadığı araştırılmalı. Binanın taşıyıcı sistemine (kolon, kiriş, duvar vb.), ilgili resmi kurumlardan onay alınmadan herhangi bir müdahalede bulunulmamış olmalıdır.
Hasar raporu var mı?
Bina daha önce bir depremde hasar almışsa, hasar raporu tutulmuş olabilir. Bu raporları incelemek ve hasarlı binalardan uzak durmak önemli.
Şüpheli durumda test yaptırılmalı
Vatandaşlar, evlerinin ve işyerlerinin bulunduğu binanın; mühendislik hizmeti almadan yapıldığını, malzeme ve işçilik açısından teknik gerekliliklere uygun olmadığını, özellikle beton kalitesinin çok düşük olduğunu ve deprem açısından risk taşıdığını düşünüyorlarsa, yetkin ve yetkili kuruluşlarca incelenmesini sağlamalı. İncelemeler sonucunda binanın depreme dayanıksız olduğu anlaşılırsa en kısa sürede, depreme karşı güçlendirmeli ya da kentsel dönüşüm ile yenilenmeli.
Bölgenin deprem riski nedir?
Binanızın bulunduğu bölgenin fay hareketliliği, zemin durumu bilgilerini de araştırmak önemli. Bunun için AFAD’ın deprem haritası bulunuyor. Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) zemin verileri ile bina yapısını analiz ederek ön bilgi sunduğu ‘Depreme Yenilme’ gibi uygulamaları bulunuyor.
KAYNAK:POSTA
https://www.posta.com.tr/galeri/evim-depreme-dayanikli-mi-depreme-dayanikli-ev-nasil-anlasilir-2615613/8
