Memur maaşlarına 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere ilave artışla birlikte yüzde 30 zam yapılmıştı. Birçok sosyal yardım ödemesi de bu maaş artışına bağlı olarak yükseldi. Ayrıca asgari ücret zammı da sosyal desteklerin alınmasında gelir şartını etkiliyor. Dolayısıyla yeni yıldan itibaren hem daha çok kişi destek alacak hem de destek tutarları zamlı yatacak. İşte 7’den 70’e herkesi ilgilendiren ödemeler ve şartları…

İlave artışla netleşti

İhtiyaç sahiplerine karşılıksız yapılan sosyal yardımlar her 6 ayda bir memur maaş katsayına endeksli artıyor. Bu yardımlar için belirlenen gelir şartını ise asgari ücret tayin ediyor. Memurlara ilave artışla birlikte 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere yüzde 30 zam yapılmıştı. İlave artışı düzenleyen yasa da geçtiğimiz hafta Resmi Gazete’de yayımlanmış ardından da Hazine ve Maliye Bakanlığı memur maaş katsayısını duyurmuştu. Katsayının netleşmesiyle birlikte ilk 6 ayda uygulanacak 65 yaş aylığından bakım maaşına ve süt parasına kadar birçok destek tutarları belirlendi.

8 milyondan fazla yaşlı

84 milyon 680 bin 273 olan toplam nüfusun 8 milyon 245 bin 124 kişisi, 65 yaş üstü. Her 4 haneden birinde yaşlı vatandaş bulunuyor. Devlet; hiç çalışmamış ya da primi yetmeyen, emekli olamayan dar gelirli yaşlılara ve hasta veya bakıma muhtaç ağır engelli yakınının bakımını üstlenen akrabaya destek olmak için her ay düzenli olarak karşılıksız ödeme yapıyor. Evde bakım yardımı 2006’dan beri sürüyor. Yaşlılara verilen ‘65 yaş’ aylığından yaklaşık 850 bin kişi yararlanıyor. Engelli ve hasta yakınına bakana ödenen ‘evde bakım yardımı’ndan da 560 bin kişi yararlanıyor.

1.902 liraya yükseldi

65 yaş aylığı 31 Aralık 2022 tarihine kadar 1.536 lira olarak uygulanıyordu. Memur maaş katsayısı ise 1 Ocak itibarıyla ‘0.433684’ olarak belirlendi. 2022 sayılı yasaya göre muhtaç 65 ve üstü vatandaşa 4.387 gösterge rakamının memur maaş katsayısıyla çarpımından elde edilen tutar ödeniyor. Buna göre yeni 65 yaş aylığı 1.902 lira olacak. Bu maaş için başvurular, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na (kaymakamlık) yapılıyor. 65 yaş aylığı bağlanabilmesi için 65 yaş üstü kişinin ve varsa eşinin gelirine bakılıyor. 65 yaş aylığı için gelirin net asgari ücretin üçte birinden düşük olması ve sosyal güvencenin (maaş, nafaka…) olmaması gerekiyor. Asgari ücret 8 bin 506 lira olduğundan gelir şartı da 1883 liradan 2 bin 835 liraya yükseldi. Gelir şartına takıldığı için aylık alamayanlar da söz konusu maaş için başvuru yapabilecek.

Engellilere yapılan ödemeler ne kadar oldu?

Yüzde 40-69 engelli aylığı 1.226 liradan 1.519 liraya, yüzde 70 ve üzeri engelli raporu bulunan vatandaşların aylığı da 1.840 liradan 2 bin 278 liraya yükselecek. 18 yaş altı engelli yakını olan vatandaşlara ödenen engelli yakını aylığı da 1.226 liradan 1.594 liraya çıkacak.

Tedavilerde yatan para

Hastalık ya da iş kazası sonrası rapor alınan sürelerde patron maaş ödemez, ödemeyi SGK yapar. Buna iş göremezlik ödeneği (istirahat) parası denir. Asgari ücretle bu tutarlar da yükseldi. 1 Ocak 2023 tarihinden sonraki istirahatli bulundukları günlere ait geçici iş göremezlik ödenekleri 222.4 TL üzerinden hesaplanacak. En düşük günlük ödeme ayakta tedavide 222.4 lira, yatarak tedavilerde 166.8 lira olacak. Bu parayı Bağkur’lu da alabiliyor.

Emzirme ödeneği

SGK, halk arasında süt parası olarak bilinen emzirme ödeneği de veriyor. Bu para için anne veya eşinin SSK veya Bağkur’lu olması ve en az 120 gün prim ödemesinin olması yeterli. SGK il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine 5 yıl içinde başvuru yapılabilir. Bu ödeme 31 Aralık’a kadar 316 liraydı. Bu tutar da bir önceki yılın TÜFE oranına göre artıyor. 2022’de TÜFE yüzde 64.27 artmıştı. Buna göre yeni emzirme ödeneği de 520 liraya yükseldi. Doğum yapan kadın sigortalı değilse ödeme sigortalı eşe yapılıyor.

Doğum izni parası en az 24 bin 909 lira

Doğum öncesi ve sonrası toplam 112 gün izin kullanan anneler, çalışmadıkları sürenin parasını alabiliyor. Asgari ücrete gelen yüzde 55 zammın ardından, en düşük doğum izni parası da 24 bin 909 liraya yükseldi. Para annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına yatıyor. Paranın yatıp yatmadığı, doğum izin biter bitmez ‘turkiye.gov.tr’den kontrol edilebiliyor. Doğum parasının yanında ilk çocukta 300 lira ödeme de yapılıyor.

Akrabaya 4 bin 336 lira

Aile içinde 65 yaş üstü kendine bakacak gücü olmayan kişi olması halinde devlet ek bir destek daha uyguluyor. Bu kişilerin bakımını üstenen akrabaya her ay düzenli ödeme yapıyor. Ödemeler 31 Aralık’a kadar 3 bin 336 lira olarak uygulandı. Yine bu tutar da memur maaşına endeksli. Bakım maaşı ‘10.000’ gösterge rakamı ile memur aylık katsayısının çarpımı sonucu bulunuyor ve aylık ödeniyor. Bu da güncel rakamlarla 4 bin 336 liraya denk geliyor. Bu tutar ilk 6 ay için geçerli. Evde bakım parası alınabilmesi için engelli ve yaşlının en az yüzde 50 ve üzerinde bir oranla engeli olduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gerekiyor. Raporda ‘ağır engelli’ ibaresi mutlaka yer almalı. Hasta ve muhtaçlık durumunda da kişinin yeme, içme, tuvalet ve banyo gibi zorunlu ihtiyaçlarını tek başına yerine getirip getiremediğine bakılıyor. Maaş için günde en az 8 saat bakımın yapılması şartı aranıyor. Evde bakım maaşı için aranan gelir şartı ise yeni asgari ücrete göre 5 bin 670 lira olarak uygulanacak. Bu ödeme için önce ikamet edilen yerdeki Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne veya ilçe müdürlüklerine başvuru yapılmalı.

Cenaze ve ölüm yardımı

Ölen kişi adına 360 günlük sigorta primi (Bağkur, SSK) yatırılması bu ödeme için yeterli. Ölümün gerçekleştiği tarihte kişinin sigortalı olası gerekmiyor. Bu ödemede 5 yıllık zamanaşımı var. Ödenek 1 Ocak itibarıyla 2 bin 54 liraya çıktı. Ödemede öncelik eş ve çocukların. Yoksa, ödemeyi anne-baba ya da kardeş alır. Bir dilekçeyle sosyal güvenlik merkezlerine başvurmak yeterli.

Evlenen yetim kızlara en düşük 33 bin lira

Yetim kalan kız çocuklarına maaş bağlanırken, evlenmeleri durumunda çeyiz parası ödeniyor. Bu ödenek SSK veya Bağkur’lu anne veya babasının vefatı nedeniyle yetim maaşı alan kız çocuklarına veriliyor. Kız çocukları evlendiklerinde yetim maaşları kesilir. Kesilen maaşın 2 yıllık tutarı (24 maaş), kız çocuğuna evlendiğinde toplu olarak peşin ödeniyor. Başvuru SGK il müdürlükleri ya da sosyal güvenlik merkezlerine yapılacak. Başvuru nikah kıyıldığı tarihten sonra 5 yıl içinde yapılabilir. En düşük emekli maaşı 5 bin 500 liraya çıkarıldığından, en düşük hisse üzerinden (yüzde 25) yetim maaşı alan kız çocuklarına en az 33 bin lira ödenecek.

KAYNAK:POSTA

https://www.posta.com.tr/galeri/memur-zammi-etkiledi-24-bin-909-liraya-yukseldi-2602060/3